เกษตรประณีต คืออะไร ทำน้อยแต่ใด้มากจริงหรือไม่
เกษตรประณีต ไม่ใช่สิ่งที่ตายตัว เพราะความคิดแต่ละคนไม่เหมือนกัน แต่ขอให้คิดออกจากกรอบเดิมๆ มีความหลากหลาย ประยุกต์ได้หลายรูปแบบ แต่ต้องเป็นไปอย่างเกื้อกูลและสมดุล พยายามใช้ที่ดินให้เต็มประสิทธิภาพ ความต้องการของเจ้าของจะเป็นตัวกำหนด รวมทั้งต้องปรับความคิดให้พึ่งพาตนเองให้มากที่สุด พึ่งพาธรรมชาติ
เกษตรประณีต คืออะไร ?
เกษตรประณีตเป็นแนวทางการทำเกษตรแบบผสมผสานที่เน้นการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน โดยให้ความสำคัญกับการจัดการทรัพยากรทั้ง 4 ด้าน ได้แก่ พืช ดิน น้ำ และสัตว์ ในรูปแบบของการออมและใช้อย่างมีคุณค่ามากที่สุด ควบคู่กันไป
การทำการเกษตรประณีต (1 ไร่แก้จน) คือ การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรในพื้นที่ 1 ไร่ ให้เกิดความคุ้มค่าสูงสุดโดยผู้ทำจะต้องยึดหลักในเรื่องของการออมน้ำ ออมดิน ออมต้นไม้ออมสัตว์ซึ่งปัจจัยเหล่านี้จะช่วยให้การทำ 1 ไร่แก้จนมีความยั่งยืนและเกิดการเชื่อมโยงเป็นระบบนิเวศน์ที่เกื้อกูลต่อกันประกอบด้วยปัจจัยพื้นฐานดังนี้
- น้ำ : เป็นปัจจัยสำคัญในการปลูกพืช เกษตรกรต้องมีน้ำใช้ให้เพียงพอกับความต้องการตลอดช่วงการเพาะปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์
- ดิน : เป็นปัจจัยหลักที่จะช่วยให้พืชเจริญเติบโตได้ดีเพราะดินเป็นแหล่งของธาตุอาหารและอินทรีย์วัตถุมีจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ถ้าดินดีมีชีวิต พืชก็จะเติบโตอย่างสมบูรณ์โดยจะต้องมีจิตสำนึกในการใช้ดินอย่างอนุรักษ์และฟื้นฟูดินด้วยอินทรียวัตถุ ทั้งปุ๋ยคอกปุ๋ยชีวภาพ และปุ๋ยพืชสด มีการปลูกพืชคลุมดินและไม่ใช้ปุ๋ยเคมีทำลายดิน
- ต้นไม้ : นอกเหนือจากจะให้ผลผลิตไว้บริโภคแล้ว ยังมีส่วนในการเป็นพืชพี่เลี้ยงที่ให้ร่มเงาช่วยดูดซับน้ำเพื่อรักษาความชุ่มชื้นในดิน และสร้างอินทรียวัตถุแก่ดิน ใบร่วงหล่นกลายเป็นปุ๋ยพืชซึ่งการปลูกพืชจะปลูกทั้งข้าว พืชกินรากกินหัวผักไม้เลื้อยไม้เศรษฐกิจไม้ผล ไม้สมุนไพร ไม้พุ่ม ไม้ยืนต้น ไม้ใช้สอย ไม้ประดับไว้ไล่แมลง เพื่อเป็นอาหารและใช้สอย
- สัตว์ : เป็นทั้งอาหาร และแรงงาน มูลของสัตว์นำมาใช้ฟื้นฟูบำรุงดิน และสัตว์ที่เลี้ยงไว้สามารถนำไปจำหน่ายเพื่อเป็นแหล่งรายได้ของเกษตรกร
หลักการของเกษตรประณีต ประกอบด้วย
- การใช้ประโยชน์จากพื้นที่ทุกตารางนิ้ว โดยจัดสรรพื้นที่ให้เหมาะสมกับลักษณะของพืชแต่ละชนิด หลีกเลี่ยงการปลูกพืชชนิดเดียวกันในพื้นที่เดียวกันเป็นจำนวนมาก เพื่อป้องกันโรคและแมลงระบาด
- การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติอย่างคุ้มค่า โดยการใช้น้ำอย่างประหยัด เก็บกักน้ำฝนไว้ใช้ในช่วงฤดูแล้ง การใช้ปุ๋ยอินทรีย์แทนปุ๋ยเคมี เพื่อรักษาความอุดมสมบูรณ์ของดิน
- การเลี้ยงสัตว์ควบคู่ไปกับการปลูกพืช เพื่อเพิ่มคุณค่าทางอาหารให้กับพืชและสัตว์ ช่วยลดต้นทุนการผลิต เพิ่มรายได้ให้กับเกษตรกร
- การเลือกใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสม เพื่อช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตและลดต้นทุน
เกษตรประณีตมีข้อดีหลายประการ ได้แก่
- เพิ่มผลผลิตต่อพื้นที่ เนื่องจากใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าและมีประสิทธิภาพ
- ลดต้นทุนการผลิต เนื่องจากใช้ปุ๋ยอินทรีย์แทนปุ๋ยเคมี และลดการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชและโรคพืช
- เพิ่มรายได้ให้กับเกษตรกร เนื่องจากสามารถเพิ่มมูลค่าให้กับผลผลิตได้
- รักษาสิ่งแวดล้อม เนื่องจากใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน
เกษตรประณีตเป็นแนวทางการทำเกษตรที่สอดคล้องกับสถานการณ์ในปัจจุบันและอนาคต เนื่องจากโลกกำลังเผชิญกับปัญหาทรัพยากรธรรมชาติที่ลดลง และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เกษตรปราณีตจึงเป็นแนวทางที่จะช่วยเกษตรกรไทยสามารถอยู่รอดได้อย่างยั่งยืน
ตัวอย่างการทำเกษตรปราณีตในไทย ได้แก่
- การปลูกผักในโรงเรือน
- การปลูกพืชผักสวนครัวแบบผสมผสาน
- การเลี้ยงปลาในกระชัง
- การเลี้ยงไก่ไข่
- การเลี้ยงโคนม
เกษตรกรไทยที่สนใจทำเกษตรปราณีต สามารถศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมได้จากหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้อง เช่น กรมส่งเสริมการเกษตร กรมวิชาการเกษตร และสถาบันการศึกษาต่างๆ
ที่มา : sarakaset.com
บทความอื่นๆที่เกี่ยวข้อง