ปลูกฟ้าทะลายโจร พืชสมุนไพรไทย มีประโยชน์มาก
ปลูกฟ้าทะลายโจร
ฟ้าทะลายโจร (Kariyat, The Creat) เป็นสมุนไพรพื้นบ้านที่ได้รับความนิยมในประเทศไทยมาอย่างยาวนาน มีสรรพคุณทางยามากมาย โดยได้รับการบรรจุอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ พ.ศ. 2542 (บัญชียาจากสมุนไพร) กระทรวงสาธารณสุข ในรูปแบบยาเดี่ยว
ฟ้าทะลายโจรเป็นไม้ล้มลุก สูง 30-100 ซม. ลำดันเป็นสี่เหลี่ยม แผ่นใบรูปไข่ หรือรูปรี กว้าง 2-4 ซม. ยาว 5-12 ซม. ช่อดอกออกที่ยอดหรือง่ามใบใกล้ยอด เป็นช่อแยกแขนง ดอกสีขาวแกมม่วง มีขน ดอกสมบูรณ์เพศ ผลหรือฝัก รูปขอบขนานกว้าง 2-4 มม. ยาว 15-18 มม. สีน้ำตาล ผลแห้งแตกตามยาวมีแรงดีด แยกเป็น 2 ส่วน เมล็ดขนาดเล็ก มี 8-12 เมล็ด น้ำหนัก 1,000 เมล็ด 1.28-1.33 กรัม
สายพันธุ์ฟ้าทะลายโจร
ฟ้าทะลายโจรมีหลายสายพันธุ์ ซึ่งจะมีปริมาณสารสำคัญ และผลผลิต ขึ้นอยู่กับสภาพพื้นที่ ฤดูกาล วิธีการปลูก ดูแลรักษาและเก็บเกี่ยว ปัจจุบันมีพันธุ์ที่ปลูกกันทั่วไป และพันธุ์ที่กรมวิชาการมีการวิจัยพัฒนาสายพันธุ์และกำลังส่งเสริมให้เกษตรกรนำไปปลูก เช่น
- พันธุ์แนะนำจากกรมวิชาการเกษตรกร เช่น พันธุ์พิษณุโลก 5 – 4 อายุการเก็บเกี่ยวประมาณ 77 วัน และ พันธุ์พิจิตร 4 – 4 อายุเก็บเกี่ยวประมาณ 82 วัน
- พันธุ์อื่นที่ปลูกกันทั่วไป เช่น พันธุ์จาก อ.กำแพงแสน จ.นครปฐม (ให้ผลผลิตน้ำหนักสดต่อต้นสูง) พันธุ์จากระยอง พันธุ์ศรีสะเกษ และพันธุ์พื้นเมือง เป็นต้น
การปลูกฟ้าทะลายโจร
การเตรียมดิน
ไถพรวน 2 ครั้ง ตากดินทิ้งไว้ 1-2 สัปดาห์ หว่านปูนขาว ปรับสภาพดิน ตามอัตราแนะนำจากผลวิเคราะห์ดิน ปลูกในฤดูฝน ป้องกันน้ำท่วมชัง โดยยกแปลงสูง 25-30 ซม. ความกว้าง 1-2 เมตร และความยาวของแปลงตามความเหมาะสมของขนาดพื้นที่ เว้นทางเดินระหว่างแปลง 50 ซม. และทำร่องระบายน้ำ
การเตรียมพันธุ์
เมล็ดมีการพักตัว กระตุ้นความงอกก่อนเพาะ โดยแช่มล็ดในน้ำสะอาด นาน 6 ชั่วโมง แล้วนำขึ้นมาผึ่งลมให้แห้ง
เพาะเมล็ดในกระบะเพาะ ที่มีดินพรุ (peat) เป็นวัสดุเพาะ เมื่อเมล็ดงอกเป็นกลั มีใบเลี้ยงคลี่บานเต็มที่ จึงทยอยคัดแยกกล้าที่มีขนาดเท่ากัน ย้ายกลัาลงถาดหลุมที่มีดินพรุ หรือส่วนผสมของดินร่วน : ปุ๋ยมูลวัวแห้ง : แกลบดำ = 1 : 2 : 2
วิธีการปลูก
ปลูกแบบใช้กล้า วิธีนี้ช่วยประหยัดเมล็ดพันธุ์ (อัตราการใช้เมล็ดประมาณ 15 กรัมต่อไร่) ได้ตันฟ้าทะลายโจรออกดอกใกล้เคียงกันทั่วทั้งแปลง ทำให้สารสำคัญสม่ำเสมอสะดวกในการดูแลรักษาและเก็บเกี่ยวย้ายกล้า ระยะมีใบจริง 6 ใบ ปลูกลงแปลงขุดหลุมปลูกลึกประมาณ 15 ซม. ระยะปลูกระหว่างต้น 30 ซม. ระหว่างแถว 60 ซม.
การดูแลรักษา
การให้น้ำ
ให้น้ำแต่ละหลุมปลูกก่อนปลูก 1 วัน หลังย้ายปลูกลงแปลงช่วง 15 วันแรก ให้น้ำเช้าบ่าย หลังจากกล้าตั้งตัวให้น้ำช่วงเช้า จนกระทั่งเก็บเกี่ยว ปริมาณน้ำที่ให้สังเกตดินในแปลงเปี๊ยกชื้น จึงหยุดให้
การให้ปุ๋ย
รองกันหลุมด้วยดินผสมกับปุ้ยคอก อัตรา 300 กรัมต่อหลุม ย้ายกล้าวางที่กันหลุมให้ลึกประมาณ 5 ซม. กลบดินที่เหลือลงในหลุม กดดินบริเวณโคนตันพอแน่น รดน้ำให้ชุ่ม ใส่ปุ๋ยคอกครั้งที่สองหลังปลูก 1 เดือน อัตรา 300 กรัมต่อตัน แบบโรยเป็นแถวขนานกับแนวทรงพุ่ม พรวนดินและให้น้ำ
การกำจัดวัชพืช
หมั่นกำจัดวัชพืช (โดยใช้แรงงานคน) อย่างสม่ำเสมอโดยเฉพาะช่วงแรกหลังจากย้ายปลูก เมื่อตันฟ้าทะลายโจรเติบโตจนชิดกัน ปัญหาวัชพืชจะค่อย ๆ หมดไป
การป้องกันกำจัดโรคและแมลง
การปลูกฟ้าทะลายโจร ยังไม่พบว่า มีโรคและแมลงชนิดใดทำความเสียหายรุนแรง เพียงแต่ทำความเสียหายบ้างเล็กน้อยเท่านั้น หากพบวิธีการป้องกันและกำจัดในเบื้องต้นคือ ถอนต้นและนำไปทำลายนอกแปลง
การเก็บเกี่ยว
ระยะออกดอก 25-50% ของทั้งแปลงซึ่งมีอายุหลังปลูกประมาณ 80 วัน เก็บเกี่ยวผลผลิตช่วงเช้าใช้กรรไกรตัดส่วนเหนือดินห่างจาก โคนต้น 4 ข้อ หรือประมาณ 10 ชม. (ต้นตอ) รับนำผลผลิต ไบไว้ในที่ร่ม ส่วนตันตอทำการดูแลรักษาเพื่อเก็บเมล็ดพันธุ์ไว้ปลูกไนฤดูปลูกต่อไป
การปฏิบัติหลังการเก็บเกี่ยว
นำต้นฟ้าทะลายโจรหลังเก็บเกี่ยว ล้างในน้ำสะอาด ผึ่งลมให้สะเด็ดน้ำ ตัดหรือน ให้มีความยาว 3-5 ชม. แล้วนำมาเกลี่ยบนกระดัง คลุมด้วยผ้าขาวบาง นำไปตากให้แห้งหรือใส่ถาดสเตนเลส เข้าตู้อบอุณหภูมิ 55 องศา นาน 48 ชม. จนฟ้าทะลายโจรแห้ง มีความชื้นไม่เกิน 11% เก็บใส่ถุงพลาสติกใสผนึกให้แน่น เก็บในที่สะอาด
สรรพคุณของฟ้าทะลายโจรที่เป็นที่รู้จักกันดี ได้แก่
- แก้ไข้ทั่ว ๆ ไป เช่น ไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่
- ระงับอาการอักเสบ พวกไอ เจ็บคอ คออักเสบ ต่อมทอนซิล หลอดลมอักเสบ ขับเสมหะ รักษาโรคผิวหนังฝี
- แก้ติดเชื้อ พวกทำให้ปวดท้อง ท้องเสีย บิด และแก้กระเพาะลำไส้อักเสบ
- เป็นยาขมเจริญอาหาร
นอกจากนี้ ฟ้าทะลายโจรยังมีการศึกษาวิจัยเพิ่มเติมพบว่า มีฤทธิ์ต้านมะเร็ง ต้านอนุมูลอิสระ และป้องกันตับจากการถูกทำลาย
วิธีใช้ฟ้าทะลายโจร
ฟ้าทะลายโจรมีจำหน่ายในรูปแบบต่าง ๆ เช่น ยาแคปซูล ยาเม็ด ยาต้ม ยาผง ฯลฯ โดยขนาดรับประทานและระยะเวลาในการรับประทานขึ้นอยู่กับอาการและความรุนแรงของโรค โดยทั่วไปผู้ใหญ่รับประทานครั้งละ 1-2 แคปซูล หรือ 2-4 เม็ด วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร รับประทานติดต่อกันไม่เกิน 10 วัน
ข้อควรระวังในการรับประทานฟ้าทะลายโจร
- ห้ามรับประทานฟ้าทะลายโจรในผู้ป่วยที่มีอาการแพ้ฟ้าทะลายโจร
- ห้ามรับประทานฟ้าทะลายโจรในผู้ป่วยที่มีโรคตับหรือไตเรื้อรัง
- ห้ามรับประทานฟ้าทะลายโจรในหญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร
- ห้ามรับประทานฟ้าทะลายโจรร่วมกับยาต้านการอักเสบชนิดไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) เช่น ไอบูโพรเฟน หรือแอสไพริน
ฟ้าทะลายโจรเป็นสมุนไพรที่มีความปลอดภัยสูง แต่ควรรับประทานอย่างระมัดระวังและควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้เสมอ โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัวหรือรับประทานยาอื่น ๆ อยู่
ที่มา : ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรพิจิตร สำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตร , www.sarakaset.com
บทความอื่นๆที่เกี่ยวข้อง