ไร่นาสวนผสม ทางเลือกพอเพียง พออยู่ พอกิน
ไร่นาสวนผสม (agroforestry) เป็นระบบเกษตรกรรมที่ผสมผสานการปลูกพืช เลี้ยงสัตว์ และการจัดการป่าไม้เข้าด้วยกัน เป็นการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติอย่างคุ้มค่า ยั่งยืน และเป็นประโยชน์ต่อสิ่งแวดล้อม ระบบไร่นาสวนผสมมีหลากหลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับสภาพภูมิอากาศ ดิน น้ำ และความต้องการของเกษตรกร แต่โดยทั่วไปแล้วระบบไร่นาสวนผสมจะมีลักษณะดังนี้
- การปลูกพืชหลากหลายชนิด พืชแต่ละชนิดจะต้องการดิน น้ำ แสงแดด และธาตุอาหารที่แตกต่างกัน การปลูกพืชหลากหลายชนิดจะช่วยเพิ่มผลผลิต ลดความเสี่ยงจากภัยธรรมชาติ และเพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพ
- เลี้ยงสัตว์ สัตว์จะกินพืชและมูลสัตว์ของสัตว์จะถูกใช้เป็นปุ๋ย การปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์ร่วมกันจะช่วยเพิ่มผลผลิตและลดการใช้ปุ๋ยเคมี
- การจัดการป่าไม้ ป่าไม้เป็นแหล่งอาหาร น้ำ และที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่า การจัดการป่าไม้อย่างยั่งยืนจะช่วยรักษาป่าไม้ให้คงอยู่และเป็นแหล่งทรัพยากรที่สำคัญสำหรับชุมชน
ระบบไร่นาสวนผสมมีข้อดีหลายประการ ดังนี้
- เพิ่มผลผลิตทางการเกษตร
- ลดความเสี่ยงจากภัยธรรมชาติ
- เพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพ
- รักษาทรัพยากรธรรมชาติ
- เพิ่มรายได้ของเกษตรกร
- ปรับปรุงคุณภาพชีวิตของประชาชน
ระบบไร่นาสวนผสมเป็นระบบเกษตรกรรมที่มีประสิทธิภาพและยั่งยืน เหมาะสำหรับเกษตรกรที่ต้องการเพิ่มผลผลิต ลดความเสี่ยงจากภัยธรรมชาติ และรักษาทรัพยากรธรรมชาติ ระบบไร่นาสวนผสมยังช่วยปรับปรุงคุณภาพชีวิตของประชาชนโดยให้อาหาร น้ำ และที่อยู่อาศัยที่ปลอดภัยและยั่งยืน
ปัจจัยที่สำคัญในการทำไร่นาสวนผสม
- ที่ดิน เกษตรกรควรมีที่ดินเป็นของตนเองมากกว่าการเช่าเพราะการทำไร่นาสวนผสมมีการปลูกไม้ผล ซึ่งต้องใช้เวลานานกว่าจะได้ผลผลิตความอุดมสมบูรณ์ของดินก็มีส่วนสำคัญในการเลือกกิจกรรม แต่ความอุดมสมบูรณ์ของดินสามารถปรับปรุงได้
- แรงงาน เกษตรกรควรใช้แรงงานในครอบครัวอย่างเต็มที่และมีประสิทธิภาพ เช่น การกระจายการใช้แรงงานตลอดปี การใช้แรงงานให้เหมาะสมกับวิทยาการแผนใหม่และวิทยาการพื้นข้านให้ผสมกลมกลืนกันไป การใช้แรงงานผสมผสานหรือทดแทนกันระหว่างแรงงานคน แรงงานสัตว์ และเครื่องทุ่นแรง
- ทุน เกษตรกรต้องมีการใช้ทุนในรูปแบบของเงินสดโดยการซื้อปัจจัยการผลิตเท่าที่จำเป็นซึ่งเป็นการเริ่มต้นจากเล็กไปหาใหญ่ มีการหมุนเวียนการใช้ปัจจัยการผลิตจะช่วยลดต้นทุนการผลิตได้
- การจัดการ เกษตรกรต้องมีลักษณะการเป็นผู้จัดการมีหน้าที่ในการพิจารณาตัดสินใจในระบบการผลิตในไร่นา เช่น จะผลิตอะไร พืชหรือสัตว์หรือประมง จะผลิตที่ไหน จะผลิตโดยวิธีใด (ผลิตอย่างไร) จะผลิตจำนวนเท่าไร จะผลิตเมื่อไร จะผลิต (ซื้อและขาย) กับใครที่ไหน และ หมั่นค้นคว้าหาความรู้ใหม่ ๆ ติดตามความเคลื่อนไหวของภาวะตลาด และราคาเพื่อลดความเสี่ยง ถ้าเกษตรกรมีการวางแผนและงบประมาณอย่างดีจะก่อให้เกิดผลตอบแทน กำไรสูงสุด
ที่มา :
- กรมส่งเสริมการเกษตร. 2547. รูปแบบไร่นาสวนผสมดีเด่นระดับจังหวัด. โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทยจำกัด 79 ถนนงามวงศ์วาน ลาดยาว จตุจักร กทม.
- กรมส่งเสริมการเกษตร. 2543. ไร่นาสวนผสม. โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การกษตรแห่งประเทศไทยจำกัด 79 ถนนงามวงศ์วาน ลาดยาว จตุจักร กทม.
- Youtrube เกษตรอิสาน ยุคใหม่
บทความอื่นๆที่เกี่ยวข้อง